اختلاف نرخ انبار و آثار آن بر صورت‌های مالی: قسمت اول
از بین رویدادهای مرتبط با حسابداری انبار، رویداد برگشت از خرید، اختلافی را در حسابداری موجودی کالا به وجود می‌آورد که اصطلاحاً به آن اختلاف نرخ انبار گفته می‌شود. اطلاع از علت رخداد این اختلاف می‌تواند شما را در تحلیل روابط عناصر صورت‌های مالی کمک کند. پس این مقاله را تا پایان دنبال کنید، تا با این مبحث آشنا شده.و در کار خود مورد استفاده قرار دهید.
رویدادهای حسابداری انبار:
رویدادهای مرتبط با حسابداری انبار به شرح زیر است:.
- خرید،.
- برگشت از خرید،.
- فروش،.
- برگشت از فروش.
ثبت‌های این رویدادها بطور خلاصه به شرح زیر است.
برگشت از خرید، رویدادی پر نکته:
فرض کنید چند خرید مکرر با فی متفاوت (مثلاً مرتبه اول ۲۰۰ ریال، مرتبه دوم ۲۱۰ ریال) وارد انبار می‌شود. سپس برگشت از خریدی مرتبط با مرتبه دوم (۲۱۰ ریال) اتفاق می‌افتد. در این حالت، برای ثبت خروج کالا از انبار سوال زیر پیش می‌آید که:.خروج از انبار باید با چه نرخی (یا فی) ثبت شود؟ نرخ زمان خرید یا نرخ موجودی انبار؟
در ادامه، برای پاسخ به این سوال، ۲ حالت ممکن را بررسی خواهیم کرد.
حالت ۱ – برگشت از خرید با نرخ زمان خرید:
اگر در زمان خارج کردن کالا (بابت برگشت از خرید) از انبار، کالای برگشتی را به خرید مربوطه.(خرید مرتبه دوم) ارتباط دهیم، برگشت از خرید مشابه تصویر زیر، با نرخ ۲۱۰ ریال، در کاردکس لحاظ خواهد شد. این حالت، روش صحیح ثبت برگشت از خرید است.
به خرید ۲۰ اردیبهشت توجه کنید. تعداد خرید دوم (۲۱۰ ریال) ۱۵ واحد است، اما خرید اول (۲۰۰ ریال) ۱۰ واحد است. لذا به دلیل وزن بیشتر خرید دوم، نرخ موجودی انبار در ۲۰ اردیبهشت (۲۰۶ ریال)،.بیشتر به سمت ۲۱۰ ریال میل می‌کند. حال به دلیل اینکه برگشت از خرید، با نرخ واقعی خود در زمان خرید (۲۱۰ ریال)،.در کاردکس ثبت شده، تعداد کالاهای ۲۱۰ ریالی کاهش یافته،.و بدین ترتیب در محاسبه مجدد نرخ موجودی انبار در ۲۰ تیر (۲۰۴.۳ ریال)،.نرخ موجودی نسبت به قبل، کوچکتر شده است. در این حالت، ثبت برگشت از خرید به شرح زیر خواهد بود.
حالت ۲ – برگشت از خرید با نرخ انبار:
اگر برگشت از خرید را به نرخ زمان خرید ارتباط ندهیم، نرم افزار انبار بطور خودکار از نرخ آخرین موجودی.(در مثال ما: نرخ موجودی انبار در ۲۰ خرداد)، برای خارج کردن این کالا استفاده می‌کند. در این حالت با توجه به تصویر زیر، نرخ موجودی انبار نسبت به نرخ زمان خرید، کاهش داشته است. لذا استفاده از آن در زمان برگشت از خرید (۲۰ تیر)، اختلاف نرخ انبار ایجاد خواهد کرد.
این اختلاف نرخ به صورت زیر ثبت خواهد شد:.
اختلاف نرخ انبار:
همانطور که می‌دانید، منظور از نرخ انبار، همان نرخ یا فی موجودی انبار است. اگر این نرخ در زمان برگشت از خرید، مورد استفاده قرار گیرد، در اکثر اوقات،.اختلافی بین نرخ انبار و نرخ زمان خرید بوجود می‌آید که اصطلاحاً به آن اختلاف نرخ انبار گفته می‌شود.
دلایل اختلاف نرخ انبار:
اختلاف نرخ انبار می‌تواند ناشی از دو علت زیر باشد. این علت‌ها به ترتیب اولویت عبارتند از:.
- افزایش قیمت‌ها: اگر قیمت‌ها در طول زمان بدون تغییر باشند، خرید مرتبه اول، دوم، و … یکسان بوده،.و نرخ موجودی انبار نیز تفاوتی با نرخ زمان خرید نخواهد داشت. در این صورت، در زمان برگشت از خرید، فرقی نمی‌کند.که از چه نرخی (نرخ زمان خرید یا نرخ انبار) استفاده کنیم. چرا که، اختلاف نرخی وجود ندارد، و به همین دلیل به جواب یکسانی خواهیم رسید.
- مخارج لازم و ضروری: جذب مخارج لازم و ضروری به بهای خرید کالا، از الزامات استاندارد حسابداری شماره ۸ است. یکی از مهمترین مخارج لازم و ضروری، بهای حمل است که معمولاً بین کالاهای خریداری سرشکن شده،.و منجر به تغییر نرخ کالا در زمان ورود به کاردکس انبار خواهد شد. وقتی نرخ وارده تغییر کند، یعنی نرخ زمان ورود با نرخ خرید در فاکتور، متفاوت خواهد شد. بدین ترتیب اگر در رابطه با این خرید، برگشتی صورت گیرد قطعاً با اختلاف نرخ انبار مواجه خواهیم شد. اگر افزایش قیمت‌ها وجود داشته باشد، وجود مخارج لازم و ضروری، اختلاف نرخ انبار را تشدید می‌کند. وقوع این حالت، خود به مثال مجزایی احتیاج دارد که، در قسمت دوم این مقاله به آن می‌پردازیم.
اثر روشهای بهایابی فرضی:
روشهای بهایابی فرضی اعم از میانگین موزون، فایفو، یا لایفو، به خودی خود اثری بر وقوع اختلاف نرخ انبار ندارد. اما چنانچه یکی از علت‌های اختلاف نرخ انبار رخ دهد، روش بهایابی در میزان تغییرات اختلاف نرخ انبار اثر می‌گذارد. در مثال ما، روش میانگین موزون، با اثری که در بهای موجودی‌ها می‌گذارد،.بر نرخ انبار و به تبع آن، اختلاف ناشی از آن اثر خواهد گذاشت. حال اگر روش بهایابی فایفو بود. اختلاف نرخ انبار متفاوت از روش میانگین می‌شد.
تحلیل آثار اختلاف نرخ انبار:
در مثال فوق، اختلاف نرخ انبار ماهیت درآمد داشته است. این اختلاف در ثبت فوق، هیچ اثری بر بهای تمام شده کالای فروش رفته و سود ناخالص ندارد. به محاسبات زیر توجه کنید.
کوچکتر بودن مبلغ برگشت از خرید در حالت ۲، باعث بزرگتر شدن خرید خالص در این حالت شده است. اما با توجه به اینکه خرید خالص، همزمان موجب افزایش موجودی کالای آماده برای فروش،.و همچنین موجودی کالای پایان دوره می‌شود، اثر آن بر بهای تمام شده کالای فروش رفته خنثی شده است. لذا تفاوت در محاسبه خرید خالص، در گزارشگری سود ناخالص بی‌اثر خواهد بود.
اما آثار اختلاف نرخ انبار مثال فوق، بر صورت وضعیت مالی (ترازنامه)،.بدین صورت است که با برگشت کالا به فروشنده، حسابهای پرداختنی کاهش می‌یابد. اما موجودی کالا به دلیل استفاده از نرخ انبار، در زمان محاسبه برگشت از خرید، کمتر از واقع کاهش یافته است. لذا این موضوع باعث می‌شود، از یک طرف موجودی کالای پایان دوره در صورت وضعیت مالی.بیش از واقع گزارش شده، و از طرف دیگر، درآمدی واهی در صورت سود گزارش شود. منظور از واهی بودن درآمد، این است که،.در ظاهر یک بدهی ۱،۰۵۰ ریالی را با برگشت یک موجودی کالا ۱،۰۳۰ ریالی تسویه شده است. اما این موضوع واقعیت ندارد و علت اصلی آن، استفاده نکردن از نرخ زمان خرید در برگشت از خرید است.
نتیجه‌گیری
** اختلاف نرخ انبار با ماهیت درآمد، موجب شناسایی درآمدی واهی، و بیش‌نمایی موجودی کالا می‌شود **
منتظر قسمت بعدی این مقاله باشید! ادامه دارد …
14 thoughts on “اختلاف نرخ انبار و آثار آن بر صورت‌های مالی: قسمت اول”
بسیار آموزنده بود و سپاس از شما
با سلام
درود بر شما
مطالب فوق عالی و کاربردی ، درعین حال قابل فهم هستش.
ممنون از استاد زارع
با سلام
درود بر شما
منتظر قسمت‌های بعدی این مقاله باشید.
با سلام و خسته نباشید خدمت استاد زارع عزیز
موضوع بسیار مفیدی رو در بحث حسابداری انبار مطرح کردید
همچنین تا اونجایی که من میدونم برخی از نرم افزارها با تنظیماتی مانع از ثبت برگشت از خرید بدون مرجع رسید خرید کالا میشوند تا اختلاف نرخ به وجود نیاد و یا حتی سند برگشت از خرید بدون مرجع رو در هنگام پردازش قیمت گذاری نمی کنند.
با سلام
ممنون از لطف شما
احسنت. درست می‌فرمایید. اما باید به ۲ نکته اشاره کنم:
نکته اول اینکه، بعضی نرم افزارها مثل سپیدار سیستم، بستر رو برای کاربران خودشون باز گذاشتند و کاربر با انتخاب خودش می‌تونه با استفاده از شماره مبنا، برگشت از خرید رو به خرید مربوطه ردیابی کنه. و یا اینکه بدون مبنا این کار رو انجام بده. نظر شخص بنده هم همین هست که، برگشت از خرید باید با شماره مبنا صادر بشه، تا اختلاف نرخ انبار بوجود نیاد. اما خب، در عمل همیشه این امکان وجود نداره و به همین خاطر شرکت همکاران سیستم دست کاربر رو باز گذاشته.
و نکته دوم اینکه، ما در این مقاله به آثار گزارشگری مالی اختلاف نرخ انبار پرداختیم، تا کاربر از تبعات انجام برگشت از خرید بدون شماره مبنا مطلع بشه.
آقای موسوی عزیز ممنون از نکته‌ای که اشاره کردید و باعث شدید توضیحاتی رو در این رابطه ارائه کنم.
منتظر قسمت دوم این مقاله باشید.
ممنون. مطالبی میزارید که برای همه قابل فهم وقابل درک راحت وهمه کس می‌توان استفاده کنه چون بازبان ساده بیان کردین ومطلب روبه همه میفهمونید
هستند
خواهش میکنم
آفرین پشتکار شما
میشه گفت که برگشت از خرید هم مثل روش لایفو وفتیفو ومیانگین حساب کنیم. که کالا به هر روشی که از انبار خارج شده، برگشت از خریده‌ام به همین روش محاسبه کنیم
برگشت از خرید باید به صورت شناسایی ویژه بهایابی بشه
ولی اگر امکانش نباشه
این خروج انبار با توجه به یکی از روشهای بهایابی از روی موجودی ها، بهایابی خواهد شد. یعنی شبیه خروج انبار فروش.
اما با توجه به توضیحات مقاله ممکنه با اختلاف نرخ انبار مواجه بشین.
موفق باشین
بسیار کاربردی و دقیق
سلام و وقت بخیر
زنده باشید ممنون
بسیار عالی و کاربردی
استاد به نظر میاد الان 5 سال از انشا این مقاله گذشته سایر مقالات رو کجا میتونم پیدا کنم
سلام و درود
در قسمت مقالات سایت میتونید طبق دسته بندی انجام شده و همچنین با کمک برچسب های موضوعی
مقالات موردنظرتون رو پیدا کنید
موفق باشید